Isa sa mga pangunahing isyung pang-ekonomiya, Ito ay tumutukoy sa kawalan ng
hanap-buhay. Ito ay umiiral kapag ang isang tao ay aktibong naghahanap ng trabaho subalit wala pa ring makitang hanapbuhay

Unemployment

Ito ang sukatan ng pagiging malaganap ng kawalan ng hanapbuhay at ito ay sinusukat sa pamamagitan ng percentage o pagbabahagi ng bilang ng mga walang trabaho sa kasalukuyang nasa lakas paggawa

Unemployment rate

Ang ahensya ng pamahalaan na sumusukat sa dami ng workforce sa Pilipinas. Sila rin ang nagbibilang ng bahagdan ng mga mamamayang may hanapbuhay (employed) o unemployed sa pamamagitan ng Labor Force Survey

Philippine Statistics Authority (PSA)

mamamayang may gulang na 15 at pataas na may kakayahan at lakas magtrabaho

Labor force

is the United Nations agency for the world of work. It sets international labour standards, promotes rights at work and encourages decent employment

International Labour Organization

• Burkina Faso (77.00%)
• Syria (50.00%)
• Senegal (48.00%)
• Haiti (40.60%)
• Kenya (40.00%)
• Djibouti (40.00%)
• Republic Of The Congo (36.00%)
• Marshall Islands (36.00%)
• Namibia (34.00%)
• Kiribati (30.60%)

10 bansang may pinaka mataas unemployment rates

• Cambodia (0.30%)
• Qatar (0.60%)
• Thailand (0.70%)
• Belarus (1.0%)
• Benin (1.0%)
• Gibraltar (1.0%)
• Tonga (1.1%)
• Isle of Man (1.1%)
• Laos (1.5%)
• United Arab Emirates (1.60%)

10 bansang may pinaka mababang unemployment rates

5.7 %

Unemployment rate ng Pilipinas

• Frictional
• Cyclical
• Seasonal
• Structural
• Voluntary
• Casual

Mga Uri ng Unemployment

Ito ay nangyayari kapag nagbitiw ang isang
manggagawa sa kanyang pinapasukan o lilipat sa isang bagong kumpanya. Ito ay panandaliang unemployment lamang

Frictional

Madalas nangyayari ito kapag mababa ang demand at kailangang magbawas ng
produksyon o tumigil ang produksyon ng isang kumpanya. Ang pagkakaroon ng economic crisis ang nagdudulot ng cyclical
unemployment

Cyclical

Nawawalan ng trabaho ang isang tao dahil ang uri ng kanilang trabaho ay seasonal o ang mga produktong ibinebenta ay limitadong panahon lang

Seasonal

Ang pagkawala ng trabaho ay dahil sa mabilis na pagbabago ng teknolohiya at demand. Nababawasan ang mga empleyado dahil mas gumagamit ang ibang kumpanya ng makina keysa mano-mano na lakas paggawa

Structural

Nangyayari ito kapag ang isang tao ay sinadyang wag magtrabaho

Voluntary

Nangyayari kapag ito sa mga arawan o lingguhan lamang ang kanilang trabaho

Casual

• mabilis na paglaki ng populasyon
• economic recession
• Welfare Payment
• Kawalan ng kasiyahan sa trabaho (Job
  dissatisfaction)
• lack of employee values
• pananalasa ng kalamidad sa bansa
• hindi nakapagtapos ng pag-aaral
• racial discrimination
• job mismatch/skill mismatch
• Lack of job opportunity

Sanhi ng unemployment

nangangahulugang mas marami ang bilang ng mga magsisipagtapos ng
pag-aaral

Mabilis na paglaki ng
populasyon

Ang mga tulong na binibigay ng pamahalaan sa mga tao ay nakakawalang gana na maghanap pa ng trabaho (Naging palaasa ang mga tao sa gobyerno)

Welfare Payment

Ang mga tao na hindi mamamayan ng isang
partikular na bansa ay mananatiling walang
trabaho dahil sa diskriminasyon batay sa
lahi relihiyon, etnisidad, kulay, itsura

Racial Discrimination

May mga tapos sa pag-aaral ngunit walang mapasukang trabaho kaya napipilitang
pumasok sa mga trabahong hindi linya ng kanilang tinapos (underemployed)

Job Mismatch/Skill Mismatch

pagkaubos ng mga skilled workers sa bansa

brain drain

• Nagdudulot ng sobrang tinding kahirapan sa lahat ng tao
• Naapektuhan ang Mental Health ng isang tao
• ekonomiya

Epekto ng Unemployment

• Nakakagawa ng krimen
• Walang maipangtustos sa pamilya para sa kanilang pangangailangan
• Hindi makakapag-aral ang mga anak
• Napipilitang magtrabaho ang mga anak upang makatulong sa magulang
• Bumababa ang standard of living ng mga tao
• Dumadami ang mga taong umaasa na lang sa tulong ng gobyerno
• Dumarami ang mga informal settlers

epekto ng sobrang tinding kahirapan sa
lahat ng tao

• Bumababa ang tiwala sa sarili
• Dumaranas ng depression at pagkawala ng pag-asa sa buhay
• Nagkakaroon ng negatibong pag-uugali
• Tumataas ang bilang ng suicidal incident
• Nagkakaroon ng masamang tingin o husga sa kapwa

epekto sa mental health ng isang tao

• Nagpupunta sa ibang bansa ang mga manggagawa upang mabigyan ng magandang buhay ang kanilang pamilya
• Dumarami ang mga dayuhan at dambuhalang lokal na negosyante
  kayat nalulugi ang mga maliliit na negosyo na nakapagbibigay ng mga trabaho sa ating bansa
• Humihina ang ekonomiya ng bansa dahil mas mahina ang produksyon ng bansa
• Mas mababa ang makukuhang buwis o kita ng buwis

Epekto sa ekonomiya

• DOLE ( Department of
  Labor and Employment)
• TESDA( Technical
  Education and Skills Devt.)
• POEA( Philippine Overseas
  Employment Administration)
• DTI ( Department of Trade
  and Industry)

Mga Ahensya na tumutugon upang
mabawasan ang Unemployment sa Bansa

Tumutulong sa paghahanap ng mapapasukan ng mga manggagawang walang hanapbuhay. Ito rin ang nagsasanay sa mga manggagawa at umaagapay sa mga suliranin ng mangagagawang Pilipino sa loob at labas ng bansa

DOLE ( Department of
Labor and Employment)

Nagbibigay kaalaman at kasanayan sa mga tao sa ibat-ibang larangan ng industriya sa pamamagitan ng pag-aalok ng mga libreng
kurso

TESDA( Technical
Education and Skills Devt.)

Ito ang ahensya ng pamahalaan na humahanap ng trabaho mula sa ibang bansa
upang ialok sa mga may kasanayang manggagawa sa Pilipinas

POEA( Philippine Overseas
Employment Administration)

Nagsasagawa ng mga programa upang humikayat ng mamumuhunan sa bansa na
siya namang nangangailangan ng mga manggagawa

DTI ( Department of Trade
and Industry)

uri ng solusyong ito ay nakapokus sa kakayahan ng pamahalaan na magpatupad ng mga polisiya na makatutugon sa suliranin ng unemployment

Demand Side Solution

• fiscal policy
• monetary policy
• pagpapahusay ng kalidad ng edukasyon
• pagpapababa ng minimum wage rate
• pagbibigay ng geographical subsidies
• pagpapalawak ng labor market.

Halimbawa ng demand side solutions/policies

• Ang madalas na pangunahing solusyon ay ang pagbabawas ng interest rate upang hikayatin ang mga mamamayan na umutang sa pamahalaan.
• Ang perang inutang ay magagamit upang may magugol sa pagpapatakbo ng ekonomiya.

Expansionary Monetary Policy

Ito ay tumutukoy sa direktang pagmamanipula ng pamahalaan sa ekonomiya. Ang pamahalaan mismo ang gumagastos sa pamamagitan ng pagbili ng produkto o serbisyo upang mas dumami ang
pagkakataong makapagtrabaho ang mga
mamamayan.

Expansionary Fiscal Policy

kailangang gumawa ang pamahalaan at mga industriya ng mga hakbang na nakapokus
sa mga maykroekonomikong isyu, tulad na lamang ng pagbabawas sa kapangyarihan
ng mga labor union at pagtatanggal ng mga patakaran ng minimum wage

Supply Side Solution

• Pagbibigay ng edukasyon at mga training program na naglalayong turuan ang mga manggagawa ng mga bagong kakayahan na makatutulong sa kanila para makahanap ng mas maraming trabaho
• Pagbabawas ng kapangyarihan ng mga unyon dahil nakapagdudulot ang mga ito ng real wage unemployment.
• Pagbibigay ng subsidiya sa mga negosyo o industriya na magbibigay ng trabaho sa mga indibidwal na matagal nang unemployed.
• Pagpapabuti ng labor market sa pamamagitan ng pagbibigay ng flexibility rito
• Pagta-target ng mga partikular na rehiyon sa bansa kung saan mataas angunemployment rate upang doon magpatupad ng mga programang tutugon sa suliranin ng kawalan ng trabaho

Mungkahi ng supply side solution

• Pagsasaayos ng sistema ng edukasyon
• Pagbibigay ng kurso sa TESDA
• Pagpaparami ng mga oportunidad sa mga trabahong makapagbibigay ng security of tenure at mga na benepisyong tulad ng health insurance at social security
• Pagpaparami pa ng mga trabaho kung saan isulong ang paglago ng manufacturing, turismo, agribusiness at
  imprastraktura

Mungkahi sa Paglutas ng Kawalan ng Trabaho

• Isang prosesong nagtataguyod ng maigting na ugnayang pangkabuhayan, pampulitika at pangkultura ng mga tao sa mundo.
• Ito rin ay ang pagsasanib ng iba’t ibang ekonomiya sa buong daigdig o pagliit ng mundo bilang isang global Village
• Mistulang isang malaking pamilihan o kaya mga mall na kung saan ay abot-kamay ang mga produkto at impormasyon

Globalisasyon

Sino ang nagpakilala ng globalisasyon sa asya?

Mga taga Europa

• 300 BCE to 1400

First Phase

• 1400 to 1945
• presented the world with new technologies and the growth of globalization related to European Imperialism

Second Phase

• 1492
• made his first voyage to the new world from Spain
• He was searching for spices
• In 1493, he brought seeds, fruit tress and livestock. What he brought with him later started the Grand Exchange

Christopher Columbus

the invention that led to more reading, and learniong about science, religion, politics and philosopy

Printing Press

As towns and cities grew, European cultures needed to adapt.

Rise of the Middle Class

With more people reading and learning, this led to new inventions and technologies such as large square sails and lateen.

New technologies

• Imperialism
• Mercantilism
• Slave trade

Second Phase

when a country takes control of another country and the people in it and taking it by force

Imperialism

• a policy followed by European imperial powers from the 16th-19th century
• In colonies, trade was strictly controlled by the imperial power to benefit themselves

Mercantilism

• slave labor
• child labor
• indentured labor

Uri ng slavery

Atlantic slave trade was the main trading, where Europeans would give African guns and other weapons in return for slaves

Slave trade

We are currently in the third phase, which began after World War II. This is a time of rapid growth

Third Phase

In the 19th century, Britain was the most powerful country which resulted in conflict as well as economic growth for Britain

Colonial Empires

we have developed many new technologies from the computer to televisions. We have developed the internet and airplanes. We have a period of rapid growth that will definitly continue in the future

1945-Present

Mas lalong bumilis modernong o paghahatid ng balita o impormasyon komunikasyon sa
pamamagitan ng Internet

Komunikasyon

• Komunikasyon
• Paglalakbay
• Kultura
• Ekonomiya
• Politika

Aspekto ng globalisasyon

mas madaling makapunta sa ibat-ibang panig ng mundo dahil sa pagiging bukas
natin sa ibang bansa (globalisasyon)

Paglalakbay

paglaganap at pagpasok ng ibat-ibang kultura tulad ng mga pananamit, pelikula,
pagkain, wika at iba pa

Kultura

Paglawak ng pandaigdigang kalakalan (free trade ng mga goods and services, BPO,
pagkakaroon ng kompetisyon sa mga produkto, OFW)

Ekonomiya

Mas madali sa mga bansa na bumuo ng isang kasunduan na kung saan nakikipag-ugnayan o nakikipagtulungan para sa kanilang kapakanan at pangangailangan

Politika

• United Nations
• Association of Southeast Asian Nations (ASEAN)
• Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC)
• General Agreement on Tariff and Trade (GATT)
• Non-Governmental Organization (NGO)
• World Bank
• International Momentary Fund

Mga institusyon na may ginagampanan sa globalisasyon

• Pag-unlad ng kalakalan sa pamamagitan ng iba't-ibang bansa sa daigdig.
• Pagkakaroon ng Pandaigdigang pamilihan
• Paglaganap ng teknolohiya at kaalaman
• Patuloy ng pagkakaisa ng mga bansa
• Paglago ng ibat-ibang sangay ng agham na nakakatuklas ng gamot sapagsugpo ng ibat-ibang sakit at epidemya
• Pagkakaroon ng Multinasyonal Korperasyon at TNCs
• Mabilis ang pagtugon at pagtulong sa ibat-ibang bansa sa mga nasalanta ng bagyo
• Pagtaas ng antas ng kaunlaran sa pamamagitan ng pagbibigay ng maraming oportunidad para sa mga
  trabaho sa ibang bansa
• Pagdami ng mga estudyanteng nakapag-aral sa ibang bansa( Student-Exchange Program)
• Pagdami ng mga foreign investor
• Pagkakaroon ng iba't-ibang kaalaman sa kultura

Positibong epekto ng globalisasyon

• Pagkakaroon ng malawakang kompetisyon ng produkto at serbisyo na pwedeng magdulot ng pagkamatay ng maliliit na lokal na negosyo
• Lalong yumayaman ang mga mayayamang bansa at ang mga mahihirap lalong humihirap
• Paglaki ng kakulangan sa mahuhusay na propesyunal at skilled na manggagawa (Brain drain)
• Mas napapaboran at kinikilala ang mga hindi lokal na produkto
• Malayang nakakapasok ang mga terorismo biological weapons
• Pagpasok ng mga nakakahawang sakit sa bansa
• Pagkakaroon ng mga suliraning may kaugnayan sa ugnayang panlabas ( international Relations) bunsod ng patuloy na paghahanap ng likas na
  yaman na makakatulong sa ekonomiya ng mga tao sa isang bansa
• Pagkawala ng mga katutubong kultura ng bansa dahil sa pagpasok ng ibat-ibang kultura ng ibang bansa
• Pagkawala ng maraming trabaho dahil sa pagsasara ng mga local businesses ng bansa
• Pagtaas ng dependency rate ng mga bansang may mabagal na kaunlaran (underdeveloped) at developing
  countries dahil sila ang nagsisilbing merkado ng mga duty free product at mababang pasahod (cheap labor)

negatibong epekto ng globalisasyon

Ito ay tumutukoy sa pagkilos o paglipat ng tao mula sa isang lugar patungo sa isang dako sa layuning doon mamalagi o manirahan

Migrasyon/Pandarayuhan

• Internal (Panloob)
• External (Panlabas)

Uri ng Migrasyon

Ang paglipat ay nangyayari lamang sa loob ng bansa

Internal (Panloob)

kapag lumipat na ang tao sa ibang bansa
upang doon manirahan o mamalagi nang matagal sa panahon

External (Panlabas)

ang bawat tao ay may karapatang lumipat at pumili ng kaniyang tirahan ito man ay sa loob o labas ng kaniyang bansa. Ang dokumentong ito ay inilathala pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig kung saan nararapat itong sundin ng mga miyembro ng Nagkakaisang Nasyon o United Nations

Deklarasyon ng Karapatang Pantao Artikulo 13

lumilipat ng tirahan sa loob ng parehong panahon. Ang isang mover ay maaring maging short-distance at long distance mover

Mover

4.2% Immigrants

50.4% Long Distance Movers

45.4% Short Distance Movers

Total numbers of movers: 2.86 million persons

Percent Distribution of Movers

tawag sa mga taong lumilipat ng lugar at sila ay nauuri sa dalawa

Migrante

pansamantala

migrant

Permanente

immigrant

• sosyal
• politikal
• pang-ekonomiya
• heograpikal

Dahilan ng migrasyon

Personal na kadahilanan, paghahangad ng
magandang edukasyon

sosyal

Digmaan o Usaping Pangkapayapaan

politikal

Paghahanap ng disenteng trabaho

pang-ekonomiya

Epidemya, klima o kalamidad

Heograpikal

• push factor (negatibo)
• pull factor (positibo)

salik ng migrasyon

kakapusan, kalamidad, digmaang sibil o kumakalat na sakit

Push factor (negatibo)

Kagandahan ng klima, magandang trabaho

pull factor (positibo)

• epektong panlipunan
• epektong pampolitika
• epektong pang-ekonomiya

epekto ng migrasyon

Ang pagpapahalagang pangkultura (cultural values) ng mga taong lumilipat ng tirahan ay maaring magbago dahil sa nakikita nilang bagong tradisyon at kultura sa nilipatang
bansa.

Nagkakaroon ng Cultural Diffusion

Pagkaubos ng mga talentadong human resource sa bansang inalisan

brain drain

Pagbabago sa Populasyon ng bansang iniwan at nilipatan

epektong panlipunan

Pag-angkop ng ibang bansa sa politikal ideya dahil sa pagpunta ng mga dayuhan

epektong pampolitika

• Pagkakaroon ng patronage
  politics na ugat ng pagkakaroon ng political dynasty sa bansa
• pagkakaroon ng demokrasya dahil sa pagpunta ng mga Amerikano sa atin noon.

halimbawa ng epektong pampolitika

• Pagdagsa ng mga OFW
• Pag-unlad ng ekonomiya dahil sa mga
  ipinadalang remittances sa bansa
• Pagkaubos ng mga labor force sa bansang iniwan at malaking pakinabang ng bansang nilipatan
• Paghina ng mga lokal na industriya

epektong pang-ekonomiya

• United States: 3,135,293 permanent Filipino residents (64.4% of global total)
• Canada: 626,668 (12.9%)
• Australia: 334,096 (6.9%)
• Japan: 163,532 (3.4%)
• United Kingdom: 161,710 (3.3%)
• Italy: 89,742 (1.8%)
• Singapore: 44,102 (0.9%)
• Germany: 36,020 (0.7%)
• Spain: 32,226 (0.7%)
• New Zealand: 29,008 (0.6%)

10 bansang may pinaka maraming bilang ng migranteng Pilipino

• Health Care( Nurse, Medical; Support Assistants
• Food and Beverage/ Service
• General Works
• Engineering/Mechanical/Automotive
• Maintenance Repair ( Facilities/& Machineries)
• Production Operation/ Manufacturing
• Personal Care/Beauty/ Fitness Services
• Engineering -Electrical
• Engineering-Civil Construction
• Sales Retail/ General

TOP 10 Job Specializations for OFW

• POEA - Philippine Overseas Employment Administration
• OWWA ( Overseas Workers Welfare Administrations)
• Commission on Filipinos Overseas (CFO)

Mga ahensya ng pamahalaan sa pandarayuhan

• namamahala sa pagpoprosesong
  kontrata ng mga manggagawa
  kasama rin ang pre deployment
  checks
• namamahala sa pagbibigay ng
  lisensya, kumokontrol at
  nagbabantay sa mga pribadong
  recruitment agencies

• POEA - Philippine Overseas Employment Administration

isang ahensyang naghahanap ng trabahong nakabase sa katubigan sa ibang bansa para sa mga Pilipinong mandaragat (hindi maaring maningil nito dahil ito ay binayaran ng magiging employer ng Pilipinong Mandaragat

Manning Agency

isang ahensyang naghahanap ng trabahong nakabase sa lupa sa ibang bansa para sa mga manggagawang Pilipino. (pinapayagang maningil ng placement fees para sa serbisyong kanilang ibibigay)

Recruitment Agency

• isa ring ahensya ng pamahalaan para sa mga manggagawang Pilipino na nangingibang bansa.
• layunin nitong magbigay ng suporta at tulong sa mga manggagawa sa ibang bansa pati sa kani-kaniyang pamilya
• Responsibilidad ng OWWA sa kapakanan ng manggagawa sa oras na siya ay nakaalis at nakapangibang- bansa na.

OWWA ( Overseas Workers Welfare Administrations)

Ang ahensyang ito ay itinatag na may layuning magbigay ng suporta at serbisyo sa mga Pilipinong permanente nang naninirahan sa ibang bansa.

Commission on Filipinos Overseas (CFO)

• Ang pagpapadala ng mga Pilipinong
  manggagawa sa ibang bansa ay limitado lamang sa mga bansang nagbibigay ng tiyak na proteksyon
• Pagbibigay ng suporta at tulong sa mga Pilipinong manggagawa
• Pagpapataw ng mabigat na kaparusahan sa mga illegal recruiters
• Libreng tulong na legal at proteksyon bilang testigo sa mga biktima ng illegal recruiters

REPUBLIC ACT. NO. 8042 Migrant Workers and Overseas Filipinos Act

naglalahad ng polisiya at mekanismo ng suporta sa mga biktima ng human trafficking

Anti-Trafficking in Persons Act of 2003

nagbibigay ng karapatan sa ilang mga Pilipino sa ibang bansa na bumoto sa mga pambansang halalan sa Pilipinas

Overseas Absentee Voting Act of 2003

pumapayag sa dual Citizenship ng mga Pilipino

Citizenship Retention and Reacquisition Act of 2003

• Pagpapatibay sa pangangalaga sa mga
  OFW
• Pag-bibigay suporta sa mga kaanak ng
  mga OFW
• Pagpaparami ng mga trabaho sa bansa
• Pagpapalakas ng mga lokal na industriya

Pagtugon sa isyu ng Migrasyon

• Tumutukoy sa matinding pananagutan sa maingat na paggamit ng kapaligiran upang matugunan ang kasalukuyang pangangailangan ng hindi isinasantabi ang kakayahang matugunan ang pangangailangan ng mga susunod pang henerasyon.
• Pag-unlad na nakatutugon sa pangangailangan ng mga tao sa kasalukuyang nang hindi nasasakripisyo ang pinagkuykunang-yaman na kailangan ng mga susunod
  na henerasyon.

Sustainable Development (LIKAS-KAYANG KAUNLARAN)

• Binibigyang -pansin ang mga batayangpangangailangan ng mga tao lalo naang mga bansang mahihirap
• Limitasyon ng kalikasang matustusanang pangangailangan ng tao na lubhang naapektuhan ng paggamit ngteknolohiya

Konsepto ng Sustainable Development

UN Conference on Human Enviroment.Tinatalakay ang pangangasiwa
ng mga bansa sa kalikasan at kaunlaran

Earth Summit 1972

Ipinapahiwatig nito ang pangangailangan
ng pagkakaroon ng panibagong pananaw
tungkol sa pag-unlad at pagkakahawig ng
mga kapaligiran sa kabuhayan at iba pang
larangan

Our Common Future 1987

• Kapaligiran
• Pangkabuhayan
• Panlipunan

3 important aspects of SD

Pagpirma ng mga kinatawan ng mga balangkas para sa Biological Diversity at Climate Change

UN Conference on Environment
and Devt. 1992

• Nagkaroon ng pag eedorso ng Forest
  Principles : Wastong paggamit, pangangalaga sa biodiversity, kultura ng Indigenous People
• Pagbuo ng UN ng Commission for Sustainable Development

1992

Ratipikasyon ng UN Millenium Declaration Development Goals (MDG) Goal 7

2000

2015 UN Summit ( New York) Binuo ang
dokumentong “Transforming Our World”
The 2030 Agenda for Sustainable dinaluhan ng 9k na katao kabilang ang 136 na lider ng mga bansa, civil society, lider ng mga negosyo)

2015

• No poverty
• Zero hunger
• Good Health and well being
• Quality education
• Gender equality
• Clean water and sanitation
• Affordable and clean energy
• Decent work and economic growth
• Industry, innovation and infrastructure
• Reduced inequalities
• Sustainable cities and communities
• Sustainable consumption and production
• Climate action
• Life below water
• Life on land
• Peace and justice strong institutions
• Partner for the goals

17 Sustainable Goals